گزارش - همایش بایسته ها و راهبردهای مقابله با آسیب های ناشی از مین

گزارش همایش «بایسته ها و راهبردهای مقابله با آسیب های ناشی از مین»

تهیه و تنظیم: کمیته دانشجویی انجمن

به مناسبت روز بین المللی آگاهی از مین و کمک به اقدام علیه مین، دانشگاه پیام نور مرکز سقز با همکاری دبیرخانه کمیته ملی حقوق بشردوستانه (هلال احمر جمهوری اسلامی ایران) و شعبه غرب انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد، همایش «بایسته ها و راهبرد های مقابله با آسیب های ناشی از مین» را با حضور مسئولان شهر سقز، دانش پژوهان و دانشجویان علاقه مند به مسائل مقابله با مین، در تاریخ  پنج شنبه ۱۹ فروردین ماه ۱۳۹۵ از ساعت ۰۸:۰۰ تا ۱۸:۰۰ در سالن آمفی تئاتر دانشگاه برگزار نمود.

همایش در چهار پنل و با حضور استادان، پژوهشگران و وکلای آشنا با مسائل مربوط به قربانیان مین و از زوایای مختلف حقوقی، اجتماعی، روانشناختی و آموزشی مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه می توانید گزارش این همایش را مطالعه نمایید.

مراسم افتتاحیه

در افتتاحیه همایش، دکتر علیرضا شریفی (ریاست دانشگاه پیام نور سقز)، فرماندار شهر، آقای مهرداد اشراقی (رئیس دبیرخانه کمیته ملی حقوق بشردوستانه) و دکتر اسعد اردلان (رئیس شعبه غرب انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد) به ایراد سخنرانی پرداختند.

رئیس دانشگاه پیام نور مرکز سقز ضمن عرض خیر مقدم به حاضرین بیان داشتند: «هدف از تدوین قوانین و مقررات، کمک به رفاه و تضمین حقوق انسان هاست. در مناطق مرزی مثل سقز، وجود مین های برجای مانده از جنگ تحمیلی و وضعیت جغرافیایی خاص، عواقب و تبعات منفی زیادی بدنبال داشته است، لذا لازم است اقدامات و قواعدی برای حل این مشکلات تدوین و عملیاتی شود». دکتر شریفی ابراز امیدواری کردند که این همایش بتواند گامی در راستای ارائه راهکارهای کارآمد بویژه در عرصه قانون گذاری برای مقابله با آسیب های ناشی از مین بردارد.

در ادامه معاونت استانداری و فرماندار ویژه سقز با بیان اینکه بیش از ۴ میلیون هکتار زمین آلوده به مین در کشور وجود دارد، بیان داشت: «سهم استان کردستان از این آلودگی ۳% بوده ولی خسارات آن بیشتر از این میزان است. در میان شهرهای استان، بیجار و قروه آلودگی ندارند، دیواندره، سنندج و کامیاران آلودگی کمتر دارند.»

مهندس علی اکبر ورمقانی با اشاره به اینکه در سقز تاکنون ۳۶۰ پایگاه پاکسازی شده و ۳۱۷ هکتار دیگر نیز برای پاکسازی کامل شناسایی و اقدامات لازم در این راستا صورت گرفته، اضافه نمود: «در رسیدگی به پرونده حادثه دیدگان، مساعدت های لازم صورت گرفته و حتی شرایط حضور قربانیان مین در کمیسیون ماده دو فرمانداری فراهم شده است.»

سپس رئیس دبیرخانه کمیته ملی حقوق بشردوستانه جمعیت هلال احمر کشور طی سخنانی، استقرار امنیت و آرامش اجتماعی و حفظ حقوق فردی و عمومی را نیازمند حاکم شدن قواعد و مقررات لازم دانست و اظهار داشت: «با پیدایش نهاد دولت و سازمان های بین المللی، این قواعد و مقررات متحول و جنبه بشردوستانه به خود گرفته است.»

آقای مهرداد اشراقی به اثرات زیانبار جنگ و اهداف توسعه طلبانه آن اشاره نمود و گفت: «یکی از تبعات جنگ ها، استفاده از مین بعنوان سلاح دفاعی است که اثرات نامطلوبی دارد، لذا کاهش این اثرات منفی نیازمند تقویت مقررات بشردوستانه و نیز نقش آفرینی مثبت و موثر دولت و نهادهای مردمی و مدنی است.»

در پایان مراسم افتتاحیه، دکتر اسعد اردلان، رئیس شعبه غرب انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد، به عنوان نهاد همکار با همایش به تشریح چشم اندازها و اهداف تأسیس انجمن و سابقه شانزده ساله انجمن پرداختند که به همت دکتر مصفا مادر انجمن و رئیس فعلی انجمن و جمعی از استادان مطرح کشور تأسیس شد. دکتر اردلان همچنین برای کمک به اهداف اصلی تأسیس سازمان ملل متحد که همانا حفظ صلح و امنیت بین المللی است اشعار داشتند که شعبه غرب از سال ۱۳۹۳ با مساعدت های شعبه مرکزی تأسیس گردید، ایشان همچنین ابراز امیدواری کردند که بتوانند در گسترش برنامه های انجمن در غرب کشور نقش سازنده ای را ایفا کنند.

پنل اول: ضرورت های علمی و عملی مسائل مربوط به مین

پس از مراسم افتتاحیه پنل اول با عنوان «ضرورت های علمی و عملی مسائل مربوط به مین» با مدیریت آقای جبار اصلانی، دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشگاه تهران، برگزار شد.

دکتر امیر حسین رنجبریان، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، به عنوان سخنران اول در سخنرانی با عنوان «صد سال مین زدایی برای چند روز مین گذاری، رویارویی حقوقی - انسانی با مین های ضد نفر وشتاب در تصمیم و کندی در اجرا» به ارائه دیدگاه های خود پرداختند.

دکتر رنجبریان با طرح دو پرسش «چرا مقابله با مین؟» و «چگونگی مقابله با مین»، بایسته ها و راهکارهای مقابله با مین را مورد بررسی قرار دادند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به این که آنچه که اهمیت دارد اندیشه همبستگی جهانی و باور به اینکه آسیب به قربانیان مین در هر گوشه جهان صدمه به بشریت است، مجموعه تلاش های دولت ها، سازمان های مردم نهاد و در صدر آنها کمیته بین المللی صلیب سرخ را تا حدودی  ثمربخش دانستند.

در ادامه خانم طاهره عزیزی، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی، مطالبی را در خصوص حق بر دانستن و عناصر حق مذکور و جایگاه آن در اسناد حقوق بشری ارائه دادند.

در پایان پنل آقای ناصر سرگران، دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشگاه تهران، سخنرانی خود را با عنوان «در جستجوی قاتل خفته در خاک؛ از مواجه عینی تا رویارویی علمی» با یادآوری تجربه شخصی خود در مواجه با مین آغاز کردند و در ادامه حمایت از چهار گروه را برای محافظت از مخاطرات مین ضروری دانستند:

۱. همه ساکنان مناطق آلوده به مین؛

۲. قربانیانی که هنوز پرونده های آنان در مراجع ذی صلاح به نتیجه نرسیده است؛

۳. حمایت های روانی از افرادی که قربانی مین هستند و پرونده های آنان نیز در مراجع ذی صلاح به نتیجه رسیده است؛

۴. خانواده های قربانیان مین که به نوعی بزه دیدگان حوادث ناشی از مین هستند.

پنل دوم: ظرفیت سنجی مقررات داخلی و بین المللی برای مقابله با آثار نامطلوب ناشی از مین

پنل دوم با مدیریت دکتر اسعد اردلان و سخنرانی دکتر پوریا عسکری، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی(ره)، شروع شد. ایشان با مرور تعهدات دولت ها در چارچوب کنوانسیون اتاوای ۱۹۹۷ به ممنوعیت استفاده، نگهداری، حمل و نقل و انتقال مین های زمینی ...  به عنوان تعهد دولت ها بر اساس سند مذکور اشاره کردند. دکتر عسکری همچنین تعهدات دولت ها به حمایت از قربانیان مین پس از حادثه را مورد توجه قرار دادند.

سپس آقای عثمان مزین، وکیل قربانیان مین، به روند تصویب قوانین و مقررات حاکم بر حمایت از قربانیان مین در سطح داخلی اشاره کرده و بیان داشتند که ماده واحده ای در سال ۱۳۷۲ توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است که به رغم اهمیت این ماده شاهد ایرادات اساسی در روند طرح پرونده های قربانیان مین بوده ایم که همین امر منجر به اصلاحات محدودی در ماده واحده سال ۱۳۸۹ گشته است.

در ادامه سخنرانی ها، امیر سرتیپ ابوالحسنی فرمانده تیپ ۲۲۸ سرلشگر ابراهیم ثابت (ارتش سقز)، امنیت کشور در میان آشوب های منطقه خاورمیانه را مورد توجه قرار داد. ایشان همچنین ضمن یادآوری رشادت های رزمندگان جبهه های نبرد علیه رژیم بعث، نکاتی را در خصوص هشت سال جنگ تحمیلی عراق علیه کشورمان و گروه های پاکسازی بیان داشتند.

آقای دکتر حسین احمدی نیاز، وکیل قربانیان مین، به عنوان سخنران پایانی پنل دوم، نقش وکیل در احقاق حقوق قربانیان مین را مورد بررسی قرار دادند. ایشان ضمن اهمیت حق بر دادرسی عادلانه، به اصلاح ساختار کمیسیون های ماده دو فرمانداری در راستای تحقق حق مذکور اشاره کردند. ایشان همچنین با دعوت از دو نفر از قربانیان مین و بیان دردها و رنج های آنان به عنوان پرونده های عینی، ابعاد انسانی مسأله را بیش از پیش برای حاضران تبیین ساختند.

پنل سوم: ابعاد اجتماعی و روان شناختی مین بر قربانیان آن

پنل سوم با عنوان «ابعاد اجتماعی و روان شناختی مین بر قربانیان آن» با مدیریت دکتر حسین محمد زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور مرکز سنندج، و سخنرانی دکتر اسعد اردلان و دو تن از قربانیان مین همراه بود.

دکتر اردلان نقش سازمان های مردم نهاد در مقابله با آسیب های ناشی از مین را مورد بررسی قرار دادند. رئیس شعبه غرب انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد به فرایند تشکیل و فعالیت های کانون مشارکت در پاکسازی مین از سال ۱۳۸۲ اشاره کردند. همچنین ایشان ضمن اشاره به مشکلاتی که این نهاد غیردولتی در آغاز پیش رو داشت، به همراهی نهادهای دولتی با این سازمان غیر دولتی در برهه ای از زمان اشاره داشتند که این خود نشانگر آن است که برای پاکسازی میادین مین به تعامل میان نهادهای دولتی و غیردولتی نیاز است.

سپس آقای مهدی فردیان، دانش آموخته کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه تهران، پیامدهای مین بر آسیب دیدگان بینایی را مطرح کردند.

ایشان مسائل مربوط به ارتباطات اجتماعی و آثار نامطلوبی که برای قربانیان مین به واسطه معلولیت های به وجود آمده ایجاد می کند را با نگاه به تجربیات عینی مطرح نمودند.

در ادامه آقای سلیمان اویسی، یکی دیگر از قربانیان مین، ضمن بیان تجربه شخصی خود و پیوند آن با مسائل روانی و پیامدهای آن بر قربانیان مین، به خلأ مشاوره های پس از حادثه چه از سوی نهادهای دولتی و چه نهادهای مدنی برای حمایت روانی از قربانیان مین اشاره کردند.

در پایان پنل نیز آقای رحمان حکیمی، رئیس اداره بهزیستی شهرستان سقز، در خصوص نقش و عملکرد آن اداره در ارتباط با پیشگیری و آموزش به مردم جهت کاهش آسیب های ناشی از مین توضیحاتی را ارائه دادند.

پیش از شروع پنل پایانی، کلیپی از اقدامات مؤسسه ماف در خصوص آگاه سازی از مخاطرات مین در استان کردستان پخش شد.

بخش چهارم: آموزش مخاطرات مین

پنل پایانی با مدیریت آقای بهنام صادقی، از فعالان حوزه مین روبی، اجرا شد که ایشان خود نیز به بیان تجربیات و اقدامات صورت گرفته برای پاکسازی میادین مین و همچنین اقدامات هلال احمر و مؤسسه ماف در خصوص آگاه سازی و آموزش مخاطرات مین اشاره نمودند.

پس از ایشان خانم سمیه برسان، مسئول پروژه آگاه سازی از مخاطرات مین، به بیان اقدامات جمعیت هلال احمر در سطح کشور و استان کردستان پرداختند. ایشان یکی از ویژگی های اقدامات صورت گرفته را آموزش نه تنها به زبان محلی بلکه آموزش بر اساس لهجه های متنوع روستاها و شهرهای مختلف استان از طریق آموزش به مربیان بومی دانستند.

سپس آقای جبار طهماسبی، مدیرعامل مؤسسه ماف، به ایراد سخنرانی خود با عنوان «بایسته های برنامه آموزش خطرات مین؛ مشاهدات و راهبردهای برنامه آموزش خطرات مین ماف» پرداختند.

کارشناس ارشد حقوق کیفری در خصوص مشاهدات و راهکارهای لازم برای مقابله با آسیب های ناشی از مین اشعار داشت «آموزش با بسته های تفکیک شده، نصب علائم خطر، بکارگیری آموزشیاران محلی(آموزش مبتنی بر جامعه محلی)، شغل های جایگزین و در جبران و ترمیم قربانیان نیز باید با گسترش طیف حمایتی مورد نیاز قربانی باشد تا بتوانیم حمایت های فوری، حمایت های نهایی و حمایت های افتراقی از کودکان و زنان قربانی را انجام دهیم.»

پس از بحث و بررسی یک روزۀ مسائل مربوط به مین، دکتر امیر حسین رنجبریان سخن پایانی و جمع بندی از مطالب مطرح شده در همایش را ارائه دادند.

عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، عزم همگانی و جدی دولت و نهادهای مدنی و مردم برای پاکسازی، آموزش و آگاهی بخشی و کاهش خطرات مین و نیز حمایت از قربانیان و خسارت دیدگان مین را ضروری اعلام نموده و شهرستان سقز و استان کردستان را دارای ظرفیت های بالقوه خصوصاً از حیث پیشینه تاریخی و فرهنگی دانستند و بر توسعه این برنامه های علمی جهت کمک به رفع مشکلات محلی و معرفی ویژگی ها و ظرفیت های استان کردستان و شهرستان سقز تأکید داشتند.

پس از مراسم اختتامیه با حضور برخی از مسئولان شهر سقز و انجام مراسم تقدیر، همایش در ساعت ۱۸:۰۰ پایان یافت.

از ویژگی های این همایش می توان به محوهای زیر اشاره نمود:

ـ توزیع بسته های آموزشی و فرهنگی در قالب کتاب و بروشور؛

ـ مشارکت فعال قربانیان مین، وکلا و استادان دانشگاه های برتر کشور در همایش؛

ـ حضور مسئولان شهرستان؛

ـ شرکت سازمان های مردم نهاد؛

ـ تنوع موضوعات همایش؛

ـ پیوند مسائل تئوری و تجربی موضوع؛

ـ برگزاری همایش در یکی از استان های آلوده به مین.