گزارش - نشست تخصصی اعلامیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در حمایت از پناهندگان و مهاجرین و مسئولیت دولت ها سپتامبر ٢٠١٦

گزارش نشست تخصصی «اعلامیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در حمایت از پناهندگان و مهاجرین و مسئولیت دولت ها - سپتامبر ٢٠١٦»

تهیه و تنظیم: اعظم پازدار

انجمن ایرانی مطالعات ساز مان ملل متحد نشست تخصصی را با عنوان« اعلامیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در حمایت از پناهندگان و مهاجرین و مسئولیت دولت ها سپتامبر ٢٠١٦» با همکاری خانه اندیشمندان علوم انسانی و مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران در روز چهارشنبه ۲۸ مهر ۱۳۹۵ برگزار نمود.

در این نشست خانم دکتر صفی ناز جدلی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - به عنوان سخنران حضور داشتند.

در ابتدا دکترنسرین مصفا ضمن عرض سلام و خیر مقدم از شرکت کنندگانی که در این برنامه حضور پیدا کردند تشکر کرده و همچنین از حضور آقای دکتر سعید محمودی استاد شهیر حقوق بین الملل در این نشست سپاسگزاری کردند.

ایشان در ادامه به معرفی اجمالی سخنران برنامه پرداختند و  گفتند:« سرکار خانم دکتر صفی ناز جدلی  استاد جوان،متخصص مسائل مهاجرت و پناهندگان و دارای دکترای حقوق بین الملل از دانشگاه استراسبورگ هستند،تحقیقات گسترده ای در زمینه پناهندگان و مهاجرت دارند و در حال حاضر نیز در کمیساریای عالی پناهندگان در تهران مشغول به فعالیت هستند.»

ایشان همچنین به بیان این موضوع پرداختند که معمولا انجمن ایرانی مطالعات ملل متحد نسبت به رویدادهای روز بین المللی در حد توان خود عکس العمل نشان داده است و نشستها،سمینارها و گردهمایی هایی را برگزار کرده است و جلسه امروز هم در راستای این توجه انجمن نسبت به موضوعات روز می باشد.

رییس انجمن در بخش بعدی سخنان خود به اهمیت موضوع پناهندگان و مهاجران و تصویب اعلامیه ای در این خصوص در سپتامبر۲۰۱۶ اشاره کردند و گفتند:«در حقیقت ما فکر میکنیم شاید یکی از دلایل انتخاب دبیر کل جدید سازمان ملل متحد آن هم به این سرعت سابقه کار ایشان در کمیساریای عالی پناهندگان و وقوفش نسبت به این موضوع پراهمیت بود،زیرا در بعضی از نوشته جاتی که ما می بینیم توجه به تجربه ایشان در کمیساریای عالی پناهندگان در نظر گرفته شده بود.اما مشخص نیست دبیرکل جدید ملل متحد تا چه حد می تواند با توانایی های خودش در این موضوع  آن هم در دنیای امروز که عوامل زیاد دیگری برای تاثیر گذاری وجود دارند،موفق بشود.»

 پس از خانم دکتر مصفا،خانم ماریا دوتسنکو-رئیس مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد-سخنان خود را ارائه نمودند که شرح کامل آن در ادامه آمده است:

خانم ماریا دوتسنکو: خوش آمد و عصر بخیر می گویم خدمت همه حضار و از طرف سازمان ملل متحد خدمت شما خیرمقدم عرض می کنم.از آقای دکتر محمودی و خانم دکتر جدلی برای شرکت در این نشست بسیار سپاسگزارم.امیدوار هستم که این موضوع پس از جلسه امروز بتواند مورد  مطالعه برای مقاله یا پایان نامه های شما قرار بگیرد.

من با خانم دکتر مصفا در این موضوع که شاید دبیرکل جدید بتواند مشکل بزرگی که پناهندگان و مهاجران  در دنیا ایجاد کرده اند را حل بکند،موافق هستم. همین  که مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصمیم گرفته است در مورد مسئله پناهندگان و مهاجران به بحث بنشیند نشان دهنده اهمیت این موضوع است .من بخشهایی از اعلامیه ای که در نیویورک به تصویب رسیده است را برای شما قرائت میکنم.ما این اعلامیه را به صورت ترجمه می خوانیم اما متن کامل اعلامیه به فارسی را در وب سایت خودمان قرار خواهیم داد.

از زمان ابتدا، بشریت در حال حرکت بوده است،تعدادی از مردم برای پیدا کردن فرصتهای بهتر اقتصادی  به جاهای دیگری حرکت می کنند،برخی  برای فرار از درگیرهای مسلحانه،فقر،عدم امنیت غذایی،تعقیب حقوقی،تروریسم،نقض حقوق بشر،سوءرفتار و.... از مکانی که دارند تصمیم به جابه جایی می گیرند.بعضی دیگر نیز بخاطر اثرات تغییر اقلیم و همچنین بلایای طبیعی یا سایر فاکتورهای زیست محیطی جابه جا می شوند.همچنین تعدادی از مردم بخاطر مجموعه ای از این فاکتورها مهاجرت می کنند.

ما در جهان امروز سطح گسترده ای از جابه جایی انسانی را مشاهده می کنیم.مهاجران تقریبا در تمام کشورهای دنیا وجود دارند،بسیاری از آنها بدون اینکه درگیری داشته باشند جابه جا می شوند.در سال۲۰۱۵ تعداد افرادی که جابه جا شدند ۲۴۴ میلیون نفر بوده است که نشان دهنده رشد فزاینده آن نسبت به جمعیت جهانی است.در عین حال از این تعداد ۷۵ میلیون نفر افرادی بودند که مجبور به ترک مکان زندگی خود بودند.این شامل ۲۱ پناهنده،۳ میلیون پناهجو و حدود ۴۰ میلیون افراد آواره هستند.

ما زمانی که دستورکار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار را در سال گذشته تصویب می کردیم،کمکهای مثبتی که مهاجران می توانند به رشد فراگیر و توسعه پایدار بدهند را به رسمیت شناختیم و با کمکهای آنها جهان بهتری خواهیم داشت.منافع و فرصتهایی که مهاجران ارائه می کنند معمولا درنظر گرفته نمی شود.معمولا جابه جایی هایی که با اجبار و بی قاعده هستند موجب ایجاد چالشهای پیچیده ای می شوند.رفتاری که با پناهندگان می شود معمولا در چهارچوبهای قانونی قوانین پناهندگان و مهاجران صورت نمی گیرد.

در اینجا صحبتهای خودم را پایان می دهم ولی مایل هستم یادآوری کنم  ایران یکی از کشورهایی است که  دومین یا سومین کشور جهان از نظر حضور پناهندگان و مهاجران می باشد.امور پناهندگان ملل متحدUNCr وسازمان بین المللی مهاجرت AUM با دولت ایران همکاری تنگاتنگ دارند که به این پناهندگان کمک کنند.

********************

در بخش اصلی برنامه خانم دکتر جدلی به بیان صحبتهای خود پرداختند و پس از عرض سلام و ابراز خوشحالی از حضور دکتر سعیدی در این جلسه،از انجمن بابت تشکیل این نشست تشکر کردند.

ایشان مطالبشان را در سه بخش ارائه نمودند.بخش اول مبحث مقدماتی و شرایط تصویب اعلامیه را تشریح کردند،سپس به صحبت در مورد محتوای اعلامیه پرداختند و در بخش سوم نیز در مورد اقدامات آتی که قرار است پیرو تصویب این اعلامیه  انجام شود توضیحاتی ارائه دادند.

برای دریافت فایل پاورپوینت این نشست علمی که توسط دکتر جدلی تهیه و ارائه گردیده است،لطفا >> اینجا << کلیک نمایید.

پس از اتمام صحبت های خانم دکتر جدلی،دکتر نسرین مصفا ضمن سپاسگزاری از ایشان از آقای دکتر سعید محمودی استاد برجسته حقوق بین الملل خواستند که در رابطه با موضوع بحث صحبتی داشته باشند.

دکتر محمودی:ضمن عرض سلام و احترام حضور شرکت کنندگان عزیز در ابتدا از دوستانی که این فرصت را در اختیار من قرار دادند بسیار ممنون و سپاسگزارم. از مطالب خانم دکتر جدلی نیز بسیار استفاده کردم و از ایشان تشکر می کنم.

بحث حقوق بین الملل در مورد پناهجویان، پناهندگان ،مهاجران و آوارگان به موضوع بسیار وسیعی تبدیل شده است.من خاطرم است که کتابهای درسی حقوق بین الملل تا حدود۲۰-۱۵ سال پیش که به این مطلب می پرداخت بخش بسیار کوچکی را به خود اختصاص داده بود اما الان یک بخش مجزایی را به خود اختصاص داده  چرا که مسئله بسیار وسیع شده است.متاسفانه ابعادی که خود مشکل پیدا کرده است مطابق با توسعه همزمان حقوق بین الملل نبوده است،یعنی حقوق بین الملل هنوز حقوق بین الملل۵۰ سال پیش است که کشورها به آن عمل می کنند درحالی که مسائل و مشکلات خیلی وسیع تر شده و قوانین و نحوه اجرای این سه بخش عمده یعنی علل مهاجرت، نحوه مهاجرت و حقوق پناهندگان در حقوق بین الملل بسیار دستخوش تغییر شده است.

هرچند این بحث از حیطه تخصص من خارج است اما چند مطلب در این رابطه به نظرم می رسد که خدمتتان عرض می کنم.یکی در مورد بخش اول یعنی علل جدا شدن افراد از کشور خود،که عرض کردم بسیار دچار تغییر شده و دیگر مسئله کنوانسیون۱۹۵۱ نیست و امروز مسائل بسیار متفاوت است و جان انسانها به خاطر عواملی در خطر است که قبلا اینگونه نبوده است.الان حدود ۶ سال است که گروه جدیدی به این مسئله پیوستد و در فرانسه و سوئد دادگاهها به آن رای داده اند که این هم می تواند یک مبنای تازه ای برای پناهندگی باشد و آن پناهندگان محیط زیستی هستند یعنی کسانی که در کشورشان آبی برای خوردن وجود ندارد مثل شمال آفریقا که آب درآن وجود ندارد یا آنقدر گران است که افراد توان دسترسی به آن را ندارند و برای اینکه نمیرند باید به جای دیگری بروند و یا محل زندگی شان آنقدر سرد است که امکان زندگی برای افراد باقی نمی ماند و این یکی از عواملی است که از سوی پاره ای از کشورها و دادگاه ها پذیرفته شده است که نشان دهنده گسترش این مسئله است.

مطلب دیگری که طی ده سال گذشته خیلی مهم شده است مسئله تعریف محل امن از نظر حقوقی است و علت اینکه این سوال پیش آمده این است که خیلی از پناهجویانی که از آفریقا یا کشورهای در حال جنگ مثل سوریه،عراق و حتی افغانستان و... خودشان را به ترکیه یا یونان می رسانند و از طریق قایق به هر ترتیبی که شده می خواهند خودشان را به مالت یا ایتالیا برسانند و هرسال تعداد زیادی از اینها غرق می شوند،یک مشکل اساسی در این رابطه این است که قایق های نجاتی که می روند تا اینها را نجات بدهند آنها را به کجا باید ببرند؟صرف نظر از اینکه تابعیت خود آن قایق مال کجاست.چرا که بسیاری از افراد بودند که به صورت خصوصی قایق های بزرگ کرایه کرده بودند و برای نجات مردم رفته بودند و خیلی ها را هم نجات دادند و با خودشان به سوئد یا جاهای دیگر بردند.مسئله حقوقی که در این باره پیش می آید این است که پس ازاینکه این افراد توسط قایقهای نجات شخصی به جایی برده شدند تکلیفشان چه می شود؟ آیا اولین کشوری که به آنجا می روند در قبال اینها مسئول است یا نزدیکترین کشور،کشوری که تعداد پناهندگان کمتری دارد یا کشوری که امکان بیشتری برای پذیرش آنها دارد،واین موضوعی است که الان در اتحادیه اروپا مورد بحث است و همه به دنبال این هستند که یک تعریف جامعی از محل امن ارائه دهند تا کشورها تکلیف خود را بدانند.

مطلب دیگری که می خواهم  بگویم در رابطه با مشکل سوم یعنی زمانی است که افراد وارد یک کشوری شدند و به هر ترتیبی پناهندگی گرفتند.در این زمان ما بیشتر به وظایف کشور پذیرنده فکر میکنیم چرا که احتیاج به کمک دارند و باید به آنها رسیدگی شود،ولی در واقع و در عمل وقتی شما با این گروهها مواجه می شوید متوجه می شوید که تفاوت ها بسیار زیاد است که این پناهندگان اهل کجا هستند؟سوریه ،آفریقا،افغانستان یا کشور دیگری،همه اینها سعی می کنند خودشان را با شرایط جدید انطباق بدهند و در واقع جزئی از جامعه بشوند.در واقع عده ای از اینها به دنبال انطباق خود با محل جدید هستند و عده ای دیگر به صورت ارادی عکس این عمل را انجام می دهند که این مشکل سومالیایی ها در اکثر کشورهای اروپایی است که این افراد در هرجامعه ای گروهی را به صورت یک دهکده کوچک تشکیل داده اند و به شدت خودشان را حفظ کرده اند که با افراد آن جامعه یکی نشوند و بچه های آنها هم باید مانند خودشان رفتار کنند و سایر کارهای دیگری که انجام می دهند و نتیجه آن بعد از بیست سال این می شود که آن بچه ها خودشان را در آن کشور تبعه درجه سه ای می بینند که هیچ کاری نمی توانند بکنند،نمی توانند کار پیدا کنند،با کسی رقابت کنند و... که البته علت آن برای خودشان هم مشخص نیست.

بنابراین علت اصلی و مشکل جدی این است که در واقع یک عده زیادی احتیاج به پناهجو شدن دارند تا جانشان را نجات دهند و زندگی بهتری داشته باشند اما از سوی دیگر افرادی هستند که این امکان را پیدا می کنند اما از آن به خوبی استفاده نمی کنند.

با این بحث می خواستم خدمتتان عرض کنم که مسئله حقوق پناهندگان یک مسئله بسیار پیچیده ای است.خواسته های پناهندگان،امکانات کشورها و...،کشورهایی هستند مانند سوئد که واقعا صمیمانه سعی در پذیرش پناهندگان دارند و حتی بیشتر از ظرفیتشان هم آنها را پذیرش کرده اند  اما در شرایطی افتاده اند که بسیار خسته شدند و احساسات ضد خارجی شدیدی در کشورشان ایجاد شده است.در پایان باید برای سازمان ملل متحد آرزوی موفقیت کرد که به طریقی این مشکل را حل کند که هم متقاضیان واقعی پناهندگی بتوانند پناه بگیرند و هم به هر ترتیبی که لازم است پناهجویان متوجه اهمیت این مسئله بشوند که باید خودشان را با جامعه جدید وفق بدهند و سعی کنند از امکانات آن جامعه استفاده کنند.

در انتها کلیپی در رابطه با موضوع جلسه پخش شد و جلسه پس از پرسش و پاسخ  به پایان رسید.