تالار گفتگو

تکالیف کلی دولت ها در تفسیر عمومی شماره (2021)25 کمیته حقوق کودک درخصوص حقوق کودکان در محیط دیجیتال

وحید هدایتی ـ  پژوهشگر حقوق کودک

محیط دیجیتال هر لحظه در حال گسترش است. این محیط از جمله شامل فناوری اطلاعات و ارتباطات، شبکه ها، محتواها، خدمات و برنامه های دیجیتال، واقعیت مجازی، هوش مصنوعی، رباتیک، سیستم های خودگردان، الگوریتم ها و تحلیل داده ها و فناوری های بایومتریک است. به صورتی روز افزون محیط دیجیتال در ابعاد مختلف زندگی کودکان ایفای نقش می کند. این دستاورد بشری، فرصت های جدیدی را برای تحقق حقوق کودکان به وجود آورده است. با این حال نباید از خطرات این محیط در نقض و یا سوء استفاده از حقوق کودکان غافل بود. در محیط دیجیتال باید به حقوق کودکان احترام گذاشت و از آنها حمایت کرد. امروزه نوآوری های فناوری، زندگی و حقوق کودکان را به صورتی گسترده متأثر می کنند و دسترسی درست کودکان به محیط دیجیتال می تواند در تحقق حقوق سیاسی، مدنی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کودکان کارامد باشد. در تفسیر عمومی شماره (۲۰۲۱) ۲۵ منتشره در تاریخ ۲۱ مارس ۲۰۲۱، کمیته حقوق کودک سازمان ملل متحد، یک نهاد حقوق بشری پیمان محور، به چگونگی اعمال پیمان نامه (کنوانسیون) حقوق کودک توسط دولت ها در حوزه محیط دیجیتال می پردازد. در تنظیم تفسیر عمومی حاضر از مشارکت ۷۰۹ طفل و نوجوان از ۲۸ کشور در مناطق مختلف جغرافیایی بهره گرفته شده و فرآیند نهایی سازی آن حدود دو سال به طول انجامیده است. هدف کمیته از این تفسیر عمومی، ارائه راهبرد برای تقنین و سیاست گذاری در زمینه تحقق تعهدات دولت ها در چارچوب پیمان نامه حقوق کودک و پروتکل های اختیاری آن در پرتوی فرصت ها، مخاطرات و چالش های محیط دیجیتال است. به بیان بهتر، امروز با این تفسیر عمومی کمیته، حقوق کودک نه تنها در محیط آفلاین، بلکه در محیط دیجیتال و برخط (آنلاین) نیز تضمین می شود. در این نوشتار، ابتدا اصول پیمان نامه حقوق کودک و ارتباط آنها با محیط دیجیتال مورد بررسی قرار می گیرد. سپس تکالیف کلی دولت ها در تضمین حقوق کودک در محیط دیجیتال از نظر گذارنده می شود.