گزارش کارگاه آموزشی حقوق بین الملل بشردوستانه

گزارش کارگاه آموزشی حقوق بین الملل بشردوستانه

تهیه و تنظیم:مهسا رضاقلی

کمیته جوانان انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد با همکاری مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران و دبیرخانه ی کمیته ملی حقوق بشر دوستانه کارگاه آموزشی«حقوق بین الملل بشردوستانه» را در تاریخ ۲۳ آبان۱۳۹۸ در ساختمان معاونت درمان و توانبخشی جمعیت هلال احمر برگزار نمودند.

در ابتدای جلسه پس از پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، لعیا داوودی مقدم به عنوان مجری برنامه و از اعضای کمیته جوانان ضمن عرض خیرمقدم خدمت اساتید و شرکت‌کنندگان در کارگاه، از سخنرانان افتتاحیه به ترتیب دعوت به عمل آوردند. در این راستا دکتر پوریا عسکری به عنوان دبیرکل انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد و نخستین سخنران افتتاحیه، به لزوم توجه به کارآیی اسناد ژنو و موثق‌بودن آنها پرداخته و کاستی‌های اسناد مذکور را با توجه تغییر مفهوم جنگ و عناصر مرتبط با آن در دنیای کنونی و پس از گذشت هفتاد سال، مورد اشاره قرار دادند. در ادامه دکتر ماریا دوتسنکو در فرمایشات ویدیوئی خود ضمن تشکر از سایر سخنرانان و نیز شرکت کنندگان کارگاه لزوم پایبندی اعضای اسناد ژنو را متذکر شدند و در ادامه محسن روزبهان نیز با تاکید بر حق نظامیان بر آموزش قواعد حقوق بین المل بشردوستانه که منبعث از نظریات مشورتی کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و اسناد مرتبط با آن می‌باشد، سخنانی ایراد فرمودند.

در بخش نخست کارگاه، پس از پخش ویدئو، دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی، مطالب خود را با محوریت حقوق بشردوستانه و نظام ملل متحد ارائه کرده و در این میان به نقش و جایگاه مجمع عمومی سازمان ملل متحد و شورای امنیت در تدوین و توسعه قواعد حقوق بین الملل بشردوستانه تاکید ورزیده و اشاراتی به رابطه میان دیوان بین الملل دادگستری، کمیته بین الملی صلیب سرخ و نیز دیوان کیفری بین‌المللی با حقوق بشردوستانه، نمودند.

دکتر حسین شریفی طرازکوهی نیز پس از سخنان دکتر ضیایی بیگدلی، سخنان خود را حول محور اصول حاکم بر کاربرد تسلیحات (ابزارها و شیوه های جنگ و اصول حاکم) ادامه داده و درصدد پاسخ به این سئوال که آیا اصول کاربرد تسلیحات همچنان کارآیی خود را دارند بر آمده و اشاره داشتند که به نظر می‌رسد تقسیم‌بندی تعریف‌شده سابق در دنیای امروز، کارآیی سابق را ندارد که در این میان به بررسی و تحلیل تئوری جنگ آزاد هشت انقلاب نظامی صورت گرفته از آغاز تاکنون، اهتمام ورزیدند.

پس از استراحتی کوتاه و وقفه‌ای چند دقیقه‌ای، دکتر سید قاسم زمانی، سخنان خود را با عنوان ویژگی‌های قاعده بین‌المللی حقوق بشردوستانه در پرتو هفتاد سال اجرای کنوانسیون‌های ژنو آغاز نمودند. در این راستا به ویژگی حمایتی‌بودن قواعد بشر دوستانه اشاره داشته و تاکید کردند که منظور از حمایت در حقوق بشر دوستانه، حمایت از مردم است و نه دولت‌ها و حاکمیت‌ها! در ادامه نیز به برابری طرف‌های متخاصم، عام‌الشمول‌بودن قواعد بشر دوستانه و ابتنای قواعد مذکور بر اصل Reciprocity اشاره داشتند.

در ادامه کارگاه آموزشی، دکتر سعید عباسی، مطالبی را ذیل عنوان چالش‌های جدید اعمال حقوق بشردوستانه بر تروریسم عنوان نمودند که در این میان به تغییر ماهیت جنگ و ورود بازیگران غیردولتی، جنگ‌های بدون دخالت انسان (خودکار)، جنگ‌های سایبری، بازداشت‌های امنیتی و چالش‌های تروریسم و در نهایت، تروریسم سایبری پرداختند.

دکتر جبار اصلانی، با عنوان رعایت حقوق بشردوستانه در چارچوب تصمیمات و اقدامات نهضت بین المللی صلیب سرخ و هلال احمر در۳۰ دقیقه مطالبی را مورد اشاره قرار دادند که به اختصار شامل قیاس ضمانت اجرا در حقوق بین الملل وحقوق داخلی (قیاسی مع الفارق)، حمایت فرازمانی و فرامکانی قواعد حقوق بشردوستانه و شیوه‌های رعایت و تضمین رعایت قواعد مذکور و نیز حقوق بین الملل بشردوستانه در چارچوب کنفرانس‌های بین‌المللی نهضت صلیب سرخ، می‌باشد.

پس از صرف ناهار و به جا آوردن نماز، دکتر امیرحسین رنجبریان به همراه دانشجویان خود، فریناز فیضی و شیرین پیریائی پدیده های نوظهور در حوزه حقوق بین الملل بشردوستانه را مورد مطالعه و بررسی قرار دادند. هر یک از دانشجویان به ترتیب مطالبی را پیرامون نقش و کارکرد ‍‍وب پنهان در عرصه جنگ دیجیتال و نیز هوش مصنوعی و الگوریتم جنگ در حقوق بین الملل بشردوستانه ارائه داشتند.

پس از استراحتی کوتاه و توقف ۱۵‌دقیقه ای، مریم آقایی موضوع تغییرات اقلیمی و مخاصمات مسلحانه را مورد بررسی قرار داده و در این میان به روند و شکل استفاده از طبیعت در مخاصمات مسلحانه، آسیب‌ها و راهکارها نیز اشاراتی داشتند. بحث ضمانت اجرای کیفری حقوق بشردوستانه، عنوانی بود که محمدعلی عبداللهی به تبیین آن پرداختند و از این رهگذر از نقش پررنگ دیوان کیفری بین‌المللی در جلوگیری از بی‌کیفرمانی جنایات تحت صلاحیت دیوان، غافل نشدند.

در ادامه افسانه سیفی‌ناجی در مدت زمان ۳۰ دقیقه مطالبی را در خصوص افراطی‌گری و حوزه امنیت سایبری اظهار داشتند که در این میان به بررسی فعالیت‌های خشونت طلبانه گروه‌های تروریستی به ویژه گروه تروریستی داعش نیز پرداختند.

جاشو نیو و ابیمانیو جرج جین، دو سخنران خارجی کارگاه از طریق تماس تصویری با آکادمی ژنو بودند که نظر به پژوهش‌های گسترده خود در حوزه حقوق بشردوستانه، مطالب مفیدی را در خصوص گروه‌های مسلح غیردولتی، کنترل سرزمینی و تعهدات بین‌المللی در نظام حقوق بشردوستانه و نیز هدف‌گیری مسلحانه در تقاطع حقوق‌ بشر و حقوق بشردوستانه، در اختیار شرکت‌کنندگان قرار دادند.

در پایان کارگاه آموزشی، دکتر نسرین مصفا به عنوان رئیس انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد، ضمن تشکر از سخنرانان و اساتید بزرگوار، تیم برگزارکننده و شرکت‌کنندگان، سخنان پایانی را ایراد فرمودند.

این کارگاه که مورد استقبال شرکت‌کنندگان قرار گرفته بود منتج به بیان سوالات و تحلیل‌های‌ آنان نیز گردید و هم‌چنین خواهان برگزاری چنین کارگاه‌هایی با سطح پشرفته‌تر شدند.