گزارش -دوره آموزشی«حق تعیین سرنوشت در حقوق بین الملل»

گزارش دوره آموزشی «حق تعیین سرنوشت در حقوق بین الملل»

تهیه و تنظیم: اعظم پازدار

«حق تعیین سرنوشت» یکی از اصول و قواعد مهم حقوق بین الملل معاصر است که دیوان بین المللی دادگستری و کمیسیون حقوق بین الملل از آن به عنوان قواعد آمره یاد کرده اند. با این وجود، حدود و ثغور و معنای دقیق این نهاد، برای بسیاری از دانشجویان حقوق بین الملل، روشن و مشخص نیست.

مذاکرات مقدماتی منشور ملل متحد، حاکی از این واقعیت است که حق تعیین سرنوشت داخلی به معنای حق مردم به برخورداری از حکومت دموکراتیک، و حق جدایی برای گروه های مختلف قومی و ملی از دولت های مستقل نیز به رسمیت شناخته نشده است. منشور همچنین حق استقلال را برای مردمان ساکن در سرزمین های مستعمره شناسایی نکرده بود اما با تلاش کشورهای جهان سوم، بلوک سوسیالیستی و دولت های تازه رها شده از بند استعمار، حق استقلال مستعمرات در دهه ۱۹۶۰ میلادی به رسمیت شناخته شده و به زودی به سطح قواعد آمره ارتقاء یافت. دهه ۱۹۹۰ میلادی و رویدادهای دو دهه بعد، نقطه عطفی در احیاء مفهوم حق تعیین سرنوشت در نظام حقوق بین الملل بود. روند پرشتاب دموکراتیزاسیون در بسیاری از مناطق جهان و همچنین تلاش گروه های قومی در برخی مناطق جهان برای جدایی از دولت های متبوع و تشکیل دولت جدید، موضوع حق تعیین سرنوشت داخلی و حق تعیین سرنوشت خارجی در حوزه غیر استعماری را از اهمیت خاصی برخوردار کرد و محاکم ملی و منطقه ای آرایی را در این ارتباط صادر کردند و  دیوان بین المللی دادگستری نیز اقدام به صدور رای مشورتی در قضیه کوزوو نمود.

تبیین و توضیح این نهاد در نظام حقوق بین الملل معاصر، هدف اصلی برگزاری این دوره آموزشی بود که به همت انجمن ایرانی مطالعات ملل متحد و با همکاری مرکز امور حقوقی بین المللی ریاست جمهوری در ماه های مهر و آبان ماه ۱۳۹۵ برگزار گردیده است.

دکتر ستار عزیزی-دانشیار حقوق بین الملل دانشگاه بوعلی سینا- مدرس این دوره در جلسه اول ضمن بیان مقدمه و ارائه تعریف حق تعیین سرنوشت به توضیح و تبیین تحولات تاریخی حق تعیین سرنوشت پرداختند.

جلسه دوم این دوره آموزشی به بررسی  جایگاه حق تعیین سرنوشت در منشور ملل متحد اختصاص پیدا کرد.

دکتر عزیزی در جلسه سوم و آخر به بیان توضیحات پیرامون حق تعیین سرنوشت خارجی در حوزه غیر استعماری وهمچنین حق تعیین سرنوشت داخلی پرداختند.

همچنین در جلسه آخر از این دوره دکتر نسرین مصفا ضمن تقدیر و تشکر فراوان از آقای دکتر عزیزی که زحمت تدریس در این دوره را تقبل نمودند از شرکت کنندگان این دوره نیز سپاسگزاری ویژه به عمل آوردند.شرکت کنندگان نیز از برگزاری  چنین دوره هایی ابراز خرسندی کرده و خواهان ادامه این قبیل کارگاهها و دوره های آموزشی از سوی انجمن شدند.در پایان گواهی شرکت در این دوره توسط رییس انجمن و آقای دکتر عزیزی به شرکت کنندگان اعطا گردید و به رسم یادبود هدیه ای از طرف انجمن به دکتر ستار عزیزی تقدیم شد.