گزارش نشست تخصصی«هفتادمین سالگرد تاسیس کمیسیون حقوق بین الملل»

گزارش نشست تخصصی«هفتادمین سالگرد تاسیس کمیسیون حقوق بین الملل»

انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد با همکاری مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران و خانه اندیشمندان علوم انسانی نشستی تخصصی  به مناسبت گرامیداشت هفتادمین سالگرد تاسیس کمیسیون حقوق بین الملل سازمان ملل متحد در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی در ۲۸ آبان ماه ۱۳۹۷ برگزار نمود.

این نشست با سخنان خانم دکتر نسرین مصفا، ریاست انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد آغاز شد. ایشان با اشاره به نکاتی درباره کمیسیون حقوق بین الملل اعلام داشت علاوه بر سخنرانی آقای دکتر جمشید ممتاز، استاد دانشگاه تهران و عضو و ریاست سابق کمیسیون یادی نیز ازآقای دکتر احمد متین دفتری، استاد و دیگر ایرانی عضو سابق کمیسیون حقوق بین الملل خواهد شد و آقای دکتر محمد رضا ضیایی بیگدلی ، استاد دانشگاه علامه طباطبایی در این باب سخنرانی خواهد کرد. 

سپس ویدیویی از پیام خانم دکتر ماریا دوتسنکو، رئیس مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد به نمایش درآمد. ایشان از همکاری مستمر انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد با مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد قدردانی کرده و از خانم دکترمصفا، و استادان گرانقدر سخنران جلسه سپاسگزای نمود. همچنین اظهار امیدواری کرد ویدئوی تدارک دیده شده به  وسیله آقای سهیل قاسمی، یکی از کارآموزان مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد برای این جلسه مورد استقبال قرار گیرد. ویدئوی مزبور، مراسم برگزار شده به مناسبت هفتادمین سالگرد کمیسیون حقوق بین الملل در نیویورک در ماه مه ۲۰۱۸ را نشان می داد.

پس از این  آقای دکتر محمدرضا ضیایی بیگدلی در رابطه با آقای دکتر احمد متین دفتری به عنوان  حقوقدانی برجسته و یکی از دو عضو ایرانی کمیسیون حقوق بین الملل در سال های ۱۹۵۷ تا ۱۹۶۱ میلادی سخنرانی کرد.  

ایشان سخنان خود را با عنوان یادی از استاد تاثیرگذار در حقوق ایران و عضو سابق کمیسیون حقوق بین الملل دکتر احمد متین دفتری اینگونه آغاز کردند:چه سخت و دشوار است دربارۀ شخصیتی سخن گفتن و قلم زدن که از یک سو در عالم سیاست ورزی و سیاستمداری تاثیرگذار منفی بوده است و به عبارت دیگر نقش منفی ایفا کرده است و از سوی دیگر در دنیای علم و دانش و انجام رسالت علمی و دانشگاهی در رشته ای خاص تاثیرگذاری بسیار مثبت،بانفوذ و از دید برخی بی نظیر یا حداقل کم نظیر بوده است.

دکتر بیگدلی پس از ذکر بیوگرافی استاد متین دفتری به نقش ایشان در توسعه و تحول حقوق ایران پرداختند.همچنین اقدامات ایشان را در دوران وزارت دادگستری برشمردند.

سپس به تشریح بُعد دیگر شخصیت استاد متین دفتری در اعتلای جایگاه بین المللی به عنوان یک حقوقدان بین المللی پرداختند و گفتند در مجموع استاد در اشکال مختلف و با شرکت موثر در مجامع و کنفرانس های بین المللی از جمله مجمع جامعه ملل،اتحادیۀ بین المجالس ،کمیسیون حقوق بین الملل،کنفرانس های ملل متحد برای تدوین حقوق دریاها،کنفرانس های وین درخصوص روابط دیپلماتیک و کنسولی و کنفرانس وین در مورد عهدنامه حقوق معاهدات نقش داشته است.

در ادامه افزودند:استاد متین دفتری علاوه بر اقدامات تاثیرگذار و نقش ارزنده ای که در اعتلای دادگستری نوین ایران داشتند،در پیشبرد دانش حقوق اعم از حقوق داخلی و حقوق بین الملل نیز گام های بلندی برداشت.

دکتر بیگدلی استاد دانشگاه علامه طباطبایی در نهایت آثار و کتب دکتر متین دفتری را برشمردند و به ویژگی های آنها اشاره داشتند.

در ادامه آقای دکتر ممتاز سخنرانی مشروح خود در باب کمیسیون حقوق بین الملل را اینگونه آغاز کردند؛

اگر کمیسیون حقوق بین الملل به خود نیاید و افراد شایسته و موضوعات در خور را مورد توجه قرار ندهد انحصار کمیسیون به نفع کمیته های دیگر سازمان ملل شکسته خواهد شد و این به نفع منافع ملی ما نیست.

دکتر ممتاز عضو سابق کمیسیون حقوق بین الملل مجمع عمومی سازمان ملل گفتند: انحصاری که مجمع عمومی سازمان ملل در حوزه تدوین اسناد حقوقی و توسعه تدریجی حقوق بین الملل در اختیار کمیسیون حقوق بین الملل قرار داده است با روند فعلی شکسته خواهد شد و کمیته های دیگر سازمان ملل، اختیارات بیشتری پیدا خواهند کرد.

ایشان افزودند: هر یک از کنوانسیون های بین المللی برای خود کمیته هایی دارند و این کمیته ها تفاسیری درباره بندهای کنوانسیون دارند که اغلب اوقات به ضرر منافع ملی است. از این رو کاهش انحصار کمیسیون حقوق بین الملل منافع ملی را تضعیف خواهد کرد.

 این استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران با اشاره به شکل گیری کمیسیون حقوق بین الملل در سال ۱۹۴۷  که به موجب قطعنامه ۱۷۴ مجمع عمومی سازمان ملل متحد تاسیس شد،گفتند: اعضای این کمیسیون به وسیله مجمع عمومی سازمان ملل متحد انتخاب  می شوند. اعضای این کمیسیون ابتدا ۱۵ نفر بود که امروز به ۳۴ نفر رسیده است.

 دکتر ممتازتأکید کردند: امروز درباره کمیسیون حقوق بین الملل دو نکته حائز اهمیت است: اولین موضوع روش کار کمیسیون حقوق بین المل است و دومین موضوع هم به ترکیب کمیسیون و نحوه انتخاب اعضای آن مربوط می شود.
ایشان با طرح این پرسش که آیا درحال حاضر ۳۴ نفر عضو کمیسیون حقوق بین الملل جز نخبگان این حوزه هستند، گفتند:در انتخاب اعضا فقط عوامل کارشناسی و علمی دخیل نبوده بلکه عوامل سیاسی برجسته تر هستند.

و در نهایت خاطرنشان کردند: بیشتر عملکرد لابی ها در انتخاب اعضا موثر است تا توانایی های افراد مطرح و نامزد شده برای این سمت ها ، از سوی دیگر ما مشاهده می کنیم برخی مواقع افرادی عضو کمیسیون می شوند که مجال کافی برای فعالیت پیدا نمی کنند.  

ایشان همچنین متذکر شدند کمیسیون حقوق بین الملل گزارش عملکرد خود را باید به مجمع عمومی سازمان ملل ارائه دهد. امروزه بزرگترین چالش این کمیسیون انتخاب موضوع جلسات است و این پرسش طرح شده است که چه موضوعاتی را باید در دستور کار خود قرار دهد؟.

این نشست که با استقبال بسیار زیاد علاقمندان رو به رو شده بود با طرح پرسش و پاسخ به پایان رسید.