گزارش نشست علمی و مراسم اهدای جایزه ماف برای جهانی عاری از مین

نشست علمی و مراسم اهدای جایزه ماف برای جهانی عاری از مین به فعالین حوزه مین به مناسبت روز بین المللی آموزش خطرات مین و مقابله با مشکل مین(۴ آوریل / ۱۶ فروردین ماه ۱۳۹۵ )به همت موسسه حقوقی دانش پژوهان ماف و مشارکت سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کردستان و همکاری علمی انجمن ایرانی سازمان ملل متحد شعبه غرب، دوشنبه ۱۶ فروردین ماه در پردیس سینما بهمن سنندج  از ساعت ۱۶ تا ۲۰ برگزار شد.

گزیده ای از بیانات سخنرانان را در ادامه می توانید مطالعه نمایید.

فرشاد محمدی

رئیس هیات مدیره موسسه ماف

فرشاد محمدی رئیس هیات مدیره موسسه ماف ضمن گرامیداشت روز جهانی آموزش خطرات مین و مقابله با مشکل مین برنامه را با خیرمقدم به مسئولان عالی استان، اساتید و سازمانهای مردم نهاد آغاز کرد. وی از همکاری استانداری کردستان و مشارکت سازمان برنامه ریزی استان کردستان و همکاری علمی انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد شعبه غرب کشور قدردانی و تشکر نمود.

محمدی افزود؛ مفتخریم که در ۱۱ سالگی فعالیت ماف با حضور شما بزرگواران جایزه ماف برای جهانی عاری از مین را اهدا می کنیم.

همچنین مفتخریم که کماکان اساس برنامه های ماف بر مدار آموزش و حمایت قراردارد و اصول غیرسیاسی بودن، غیردولتی بودن و غیر انتفاعی بودن را حفظ کرده ایم.

علیرضا آشناگر

معاون سیاسی امنیتی استاندار کردستان

معاون سیاسی امنیتی استاندار کردستان گفت: برای پاکسازی میادین مین در پنج استان غربی کشور تاکنون ۹۱ شهید و ۱۱۰ جانباز را تقدیم کرده ایم وی افزود : کردستان یک استان مرزی است و ۲۲۸ کیلومتر مرز مشترک به کشور عراق دارد که این میزان ۱۴ درصد کل مرزهای مشترک ایران با عراق را شامل می شود.

آشناگر افزود : مناطق آلوده به مین کردستان تنها محدود به شهرستان های مرزی ، سروآباد، بانه، و سقز نمی شود و مناطقی از شهرستان های سنندج، دیواندره و کامیاران نیز به مین آلوده هستند.

معاون سیاسی امنیتی کردستان اظهار داشت: اگر به توزیع آلودگی چهار میلیون و ۲۰۰ هزار هکتاری پنج استان مرزی کشور با عراق توجه کنیم به این امر می رسیم که استان کردستان با ۱۵۰ هزار هکتار تنها سه درصد این آلودگی را به خود اختصاص داده است.

آشناگر افزود: از سال ۸۸ تاکنون هزار و ۵۵۸  پایگاه دیگر پاکسازی شده است و این روند با جدیت و تلاش حداکثری همچنان ادامه دارد.وی گفت: هزینه پاکسازی مناطق آلوده در ایران یک دهم میانگین جهانی است و برای هر هکتارحدود ۱۰۰ میلیون ریال اعتبار لازم است.

معاون سیاسی امنیتی استاندار کردستان اعلام کرد: ۵۰۰ هکتار از اراضی آلوده کردستان نیازمند پاکسازی ویژه هستند چرا که مین های کارگذاشته شده در عمق خاک قرار گرفته اند.وی همچنین از فقدان نقشه کامل مناطق آلوده به مین به عنوان نیازهای اساسی برای تسریع در روند پاکسازی این مناطق نام برد و افزود:خوشبختانه تدوین این نقشه مراحل پایانی خود را طی می کند.

آشناگر در ادامه سخنان خود به جایگاه و نقش ویژه تشکل های مردم نهاد و موسسات غیردولتی در امر پاکسازی میادین آلوده و آگاهی بخشی به مردم در این مناطق اشاره کرد.وی افزود: مناطق آلوده به مین در استان کردستان مشکلات متعدد زیست محیطی، مشکلات اقتصادی و فقر و بیکاری را به دنبال داردو امیدواریم با مشارکت همه فعالان فرهنگی و اجتماعی، نخبگان علمی و دانشگاهی، فعالیت تشکل های مردم نهاد  شاهد ارتقای سطح آگاهی مردم و مقابله منسجم تر با این مشکل باشیم.

آشناگر خاطرنشان کرد: جهانی عاری از مین آرزوی همه ماست اما متاسفانه با اتفاقاتی که در منطقه در حال وقوع است این آرزو کمی سخت است.

بهرام نصراللهی زاده

رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کردستان

مین و حوادث از این قبیل محصول پدیده شومی است به نام جنگ، همه آرزو بکنیم که جهانی بدون جنگ داشته باشیم.جهانی سرشار از صلح و دوستی و زندگی مسالمت آمیز و زندگی انسانی در کنار هم را تجربه بکنیم.به امید روزی که شاهد شعله های جنگ در هیچ نقطه ای  از دنیا نباشیم و هیچ انسانی و گروه انسانی را درگیر جنگ نبینیم.

جنگ یک پدیده اجتماعی است و مربوط به زندگی جمعی است.کسانی که در پرتو حوادثی مانند انفجار مین آسیب می بینید، مسئله، مسئله شخصی آنها نیست آنها تاوان یک پدیده اجتماعی را پس می دهند کسانیکه که آسیب می بینند هم وظیفه دولت و حکومت ها و هم سایر انسانهاست که نه از باب ترحم بلکه از باب مسئولیت اخلاقی و اجتماعی همت بکنند برای کاهش آلام آنها و کمک بکنند به رفع مشکلات آنها از این جهت من فکر می کنم اقدام عزیزانی که در موسسه ماف همت کردند برای انجام این کار انسانی بزرگ واقعا قابل تقدیر و قابل تحسین  است به سهم خودم به عنوان یک شهروند دست مریزاد و خسته نباشید عرض می کنم خدمت آن عزیزان و دعوت هم می کنم به همه انسانهای دیگر و هر کسی که دغدغه انسانیت او را  وادار می کند به اینکه به یک کودکی فکر کند که در اثر اشتباهات دیگران دستش را از دست داده و یا چشمش را از دست داده، وجدان انها و بنده و امثال بنده بیدار بشود و کمک بکنیم. لذا من فکر می کنم اقدامات از این قبیل اقدامات بسیار انسانی است و تاکید می کنم که این مسئولیت اجتماعی و اخلاقی حکومت و همه شهروندان است.دولت ثابت کرده که در خیلی از زمینه ها کارگذار خوبی نیست مشارکت آحاد شهروندان و شکل گیری موسسات و NGO های که داوطلبانه وارد این بحث می شوند اقدام بزرگی است.لذا دولت و نظام سیاسی نیز باید در این حوزه کمک و تسهیل بکند.

دکتر ستار عزیزی

دانشیار دانشگاه بو علی سینا همدان و دبیرانجمن ایرانی سازمان ملل متحد شعبه غرب

عنوان همایش جهانی عاری از مین است، به همین دلیل بنده راجع به حوزه حقوق بین الملل و بصورت مشخص کنوانسیون ممنوعیت استفاده، ذخیره سازی، تولید و انتقال مین های ضدنفر و نابودی آنها که در سال ۱۹۹۷ منعقد شده صحبت می کنم.من سعی خواهم کرد در فرصتی که دارم تاریخچه انعقاد کنوانسیون، تعداد دول عضو و مهم ترین تعهدات دولت های عضو بر عهده دارم را عرض کنم و مهمترین دولت های که دادای سرزمین های آلوده به مین هستند و متاسفانه کشور خودمان که جزء این دولت ها قرار دارد صحبتی راجع به آنها داشته باشم.

حقوق بین الملل بشردوستانه در واقع رسالت اصلی اش کاستن از خشونت جنگ است.این اصل و قاعده طلایی که در سن پترزبورگ بر آن تاکید شد که هدف غایی و نهایی جنگ نابود کردن دشمن نیست  بلکه تضعیف دشمن و بر همین اساس نبایستی از سلاح های استفاده بشود که باعث درد و رنج بیهوده بشود.بر همین اساس می شود گفت که مین های ضدنفر از جمله ی ادوات جنگی است که مغایرت دارد با آن اصلی که خدمتتان عرض کردم.در واقع باعث درد و رنج ماندگار و بیهوده خواهد شد. از اینرو تلاش جامعه بین المللی براین بوده که این سلاح را ممنوع بکند.

حالا که صحبت موسسه ماف است که باید از زحمات آنها به عنوان یک NGO تشکر کرد. بد نیست که بدانیم انعقاد کنوانسیون اتاوا مرهون زحمات NGOهای بین المللی است یعنی در اواخر سال ۱۹۹۱ و اوایل ۱۹۹۲ یک کمپین بین المللی برای ممنوعیت کاربرد مین های ضدنفر راه می افتد حدود ۶ NGOبین المللی گردهم جمع می شوند و فعالیت شان را شروع می کنند و در طول نزدیک به ۵ سال فعالیت موفق می شوند و بیش از ۱۰۰ کشور حوزه فعالیت شان را گسترش بدهند و این امر موجب می شود که دولت را قانع بکنند که در اتاوا در سال ۱۹۹۷ جمع بشوند و این کنوانسیون را تدوین کنند.

دولی که تاکنون عضو این کنوانسیون درآمده اند ۱۶۲ کشور می باشند. متاسفانه هنوز ۳۵ دولت از اعضای سازمان ملل متحد به عضویت کنوانسیون در نیامده اند .کشورهای مثل آمریکا، روسیه، چین، هند، پاکستان، ایران و... عضو این کنوانسیون نیستند.بیشترین مین های خاورمیانه در مصر و ایران قرار دارد که عضو کنوانسیون نیستند اما عراق و کویت عضو کنوانسیون می باشند.

اما ممنوعیت ها و تعهدات کنوانسیون ها مورد نظر چه چیزهای است. کنوانسیون در چهار محور تولید، استفاده، تجارت و ذخیره سازی ممنوعیت های را اعمال می کند. همچنین دولت ها ملزم هستند ذخایر مینی که داشته اند را منهدم، مناطق آلوده به مین را پاکسازی بکنند و به قربانیان مین و یا خانواده های آنها کمک رسانی کنند.در بحث تولید مین دولت های هند، میانمار، پاکستان و کره جنوبی تولید کننده فعال مین در جهان هستند و طبیعتاً این کشورها عضو کنوانسیون نیستند و تعهد قراردادی بر رعایت این کنوانسیون ندارد. در مورد دوم ممنوعیت ها یعنی استفاده از مین، تاکنون گزارشی نرسیده که دولت عضو  کنوانسیون بعد از پیوستن به کنوانسیون از مین استفاده کرده باشند.یکی دیگر از تعهدات، تعهد به نابود کردن ذخایر مین دولتهاست . تاکنون نزدیک به ۴۸ میلیون مین ذخایر دولتهای عضو نابود شده است و  بر اساس تعهدی که دولت های عضو داشتن که ظرف ۴ سال ذخایر شان را نابود کنند و تاکنون ۱۵۷ دولت اعلام کردن که ذخایرشان را نابود کرده اند.

در حوزه تجارت تقریباً از همان دهه ۱۹۹۰ به نظر می رسد که تجارت دولت – دولت در خرید و فروش مین را نداشتیم. به نظر می رسد که تجارت در بازار سیاه است و مخصوصا خریداران غیردولتی وجود دارند.در جهان حدود ۵۷ کشور مناطق آلوده دارند که  این مناطق آلوده در۳۳ کشور عضو کنوانسیون هستند و ۲۴ کشور هم عضو کنوانسیون نیستند.تعهد به پاکسازی در ۱۰ سال و سازوکار نظارت مردمی بر اجرای کنوانسیون اتاوا ۱۹۹۷ نمونه بارز موفقیت و تلاش های NGO  های بین المللی ست که دولت ها را قانع بکنند که از این وضعیت نظامی دست بردارند و به سمت نابود کردن آن سلاح ها بروند.

احمد سعید شیخی

وکیل پایه یک دادگستری

با اشاره به اینکه از دیدگاه حقوقی صرف، کارگذاشتن مین و استفاده از مین جرم است.جرم یعنی تهدید ارزش حمایت شده اجتماعی و انسانی، پس آیا کارگذاری مین جرم نیست؟ یا ارزش انسانی و اجتماعی را تهدید نخواهد کرد؟همانگونه که در حقوق کیفری نوین جرائم بدون بزه دیده خاص وجود دارد.مثل جرائم علیه محیط زیست، می توان گفت قربانیان مین قربانیان بزه هستند از منظر جنبش بزه دیده شناسی و گرایش های اخیر آن تحت عنوان بزه دیده شناسی حمایتی دولت ها  مکلفند و موظفند از قربانیان مین حمایت بکنند.همانگونه که از بزه دیده گان جرایم خاص، تکلیف به حمایت وجود دارد در واقع در بحث قربانیان جرم نیز دولت ها مکلف به حمایت هستند.

ما در بحث حمایت از بزه دیده سه نوع حمایت کلی داریم.

یکی حمایت خدمت رسانی، اعم از آموزش، حمایت های پزشکی و دیگر حقوق

دوم تامین اجتماعی و رفاه اجتماعی، به عنوان مثال مشمول حقوق جانبازی شدن

سوم جلوگیری از بزه دیدگی ثانوی، که شامل قربانی مین، خانواده وی از لحاظ توانایی ادامه زندگی در تمام عرصه ها

مبانی حقوقی و قانونی این حمایت ها در قانون اساسی،قانون مسئولیت مدنی وجود دارد. و از وظایف دولت، ایجاد امنیت، آرامش و آسایش شهروندان می باشداز اینرو در این حوزه پاکسازی اولین تکلیف دولت هاست.

به نظر بنده قربانی مین بزه دیده است و از منظر بزه دیده شناسی باید به او نگریسته و حمایت بشود.

ایشان عدم حضور قربانی مین را در کمیسیون ماده ۲ یکی از ایرادات اساسی در حمایت از مصدوم دانست.در حالیکه طبق اصول اساسی دادرسی عادلانه و منصفانه و مطالبه حق،  حضور قربانی، مدعی، صاحب حق تکلیف است برای هر مقام رسیدگی کننده برای هر کمیسیون اعم از اداری، شبه اداری، انتظامی و قضایی اما تاکنون این امکان این مهم فراهم نبوده است.

دکتر اسعد اردلان

دکتری حقوق بین الملل و مدیرکمیته حقوق بشردوستانه موسسه ماف

در صحبت از کنوانسیون اتاوا باید به فلسفه ی این کنوانسیون هم پرداخت.که چرا بعد از ۱۵۰سال استفاده از مین در دنیا، که از جنگ بین شمال و جنوب آمریکا شروع شد و بعد مین دریایی و مین ضدتانک که وارد عرصه جنگ ها شد مسئله کنوانسیون، مین ضد نفر است.اندیشه امنیت ملی کشورها که برای تمامی دولتها با هرگرایشی وجود دارد .امنیت هم ایجاب می کند که دولت به اندازه کافی و در رابطه تناسب با تهدیدی که دارد برای خودش زمینه ای دفاعی را ببیند.

مین ضدنفر هم سالها در همین قالب و فلسفه تولید می شد. اما در دهه ۹۰ این فکر پیش آمد که استفاده از ابزار علیه دشمن حد و حدود دارد و سقف آن بی انتها نیست و نمی توانید از هر ابزاری استفاده کنید.

خصوصا اینکه بعد از جنگ دوم جهانی که رویکرد انسانی به اسرای جنگی، مجروحان جنگی و به افراد غیرنظامی تشدید شد که اینها در صحنه جنگ نیستند و شما حق ندارید که اینها را از بین ببرید.بنابراین یک تفکر جدید پیش آمد به نام امنیت انسانی در برابر امنیت ملی، یعنی امنیت ملی حتما جزء واجبات دولت هاست البته با مراعات امنیت انسانی و این امنیت انسانی در واقع در حوزه مخاصمات مسلحانه و در حوزه سلاح های سبک متمرکز می شود روی مین های ضدنفر زمینی و به همین دلیل دشمن پنهان که همان مین باشد بعد از جنگ چون افراد غیرنظامی را مصدوم می کند امنیت انسانی در معرض  تهدید  قرار می دهد.

صدیقه حجت پناه

وکیل قربانیان مین

حجت پناه وکیل قربانیان مین بعد از اشاره به تجربیات خودشان در پیگیری پرونده مصدومان مین در کانون مشارکت در پاکسازی مین، به جایگاه مسولیت مدنی در قانون اشاره کرد.

عدم حضور آسیب دیده در کمیسیون ماده ۲ در هنگامیکه با توجه به آیین دادرسی کیفری جدید که بحث دادرسی عادلانه را مطرح کرده است باید آسیب دیده، وکیل یا قائم مقام و یا خود اصیل درآن کمیسیون حضور پیدا بکند و بعضا کمیسیون مورد نظر در مورد خسارت وارده سهل انگاری می کنند و همچنین حمایت ها در مواردی به صورت مقطعی پرداخت گردیده است و بعدا قطع شده است.

در این موارد عموما ما به عنوان وکلای پیگیری پرونده قربانیان مین مجبور به اعتراض  و شکایت به تصمیمات کمیسیون ماده ۲ در دیوان عدالت اداری می شویم. در این بخش ما اعلام آماده ی می کنیم جهت پیگیری های مرتبط در دیوان عدالت اداری و علاقمندیم دوستان دیگر نیز در این استانها پیگیری های مقدماتی را انجام دهند.

ناصر سرگران

قربانی مین و دانشجوی دکتری حقوق بین الملل در دانشگاه تهران

۲۳ سال پیش ۵ نفر کودک در بازی کودکانه در بهار زیبا با تصویر همیشگی و فرآموش نشده آن در ذهنم با قلکی برخورد کردیم که قلک خون بود. در این بازی کودکانه و انفجاری در صورتم تازه فهمیدم که بازی با مین بود.۲ کودک در آن بازی مصدوم شدند. آن روز من ۵ سال و ۳ ماه و ۱۹ روز داشتم. آخرین تصویر من گریه های مادرم بود و تلاش برای رساندم به شهر و جمله ی که در واکنش به گریه های مادرم گفتم، مادرم گریه نکن بر می گردم.

اما در بازی نابرابری که با مین داشتم به نظر خودم بازی رو بردم به این دلیل که من و یکی از همسالان خودم به سهم خود یک مین را نابود کردیم که مبادا افرادی دیگر، برادر دیگر، دوست دیگر همسایه من به این آسیب دچار بشود. شاید این برد من بود اما باختی که دادیم که باید از این شکست هم درس گرفت این بود که دنیای کودکی ما زود تمام شود همین که دنیای کودکی در دو سال اخیر ۱۹ نفر که ۴ نفر جانشان را از دست دادند و ۱۵ نفر مجروح شدند و این به معنای این است که دنیای کودکی را باختند. به امید اینکه تلاش های ما در این مسیر باشد که دنیای کودکی کودکان را از آنها نگیریم.

دکتر احمد امانی

روانشناس و استادیار دانشگاه کردستان

خوشحالم که در این بستر علاقه اجتماعی جامعه ما شکوفا تر است یک همبستگی گروهی برای یک کار انسانی فراتر از دولت، ملت اینجا نشستند و امیدوارم این آرزوی دیرینه ما در افزایش و تکثر همدلی بیشتر در مردمی کردن تمامی تعاملات جامعه کمک بکند.در مسیر بعد روانشناختی کار با عزیزانی که در تله مین گرفتار شدند و آسیب های  روانی دیدند مطالبی را عرض می کنم.

در قضیه مین ما با دو انفجار روبرو هستیم. یک انفجار همانی است که جسم ها در انفجار بیرونی ضربه می بینند.اما من به مین های درونی که بعد از این انفجار منفجر خواهند شد می پردازم.انفجار لحظه به لحظه تا آخر عمر.

مین های درون شخصیتی که در یک تله احساس حقارت، در یک تله حقارت عضوی، در یک تله نارضایتمندی در تصویر تن، در یک تله کمبود اعتماد به نفس، در یک فلاش بک ناشی از تروما. انفجار بدون صدا که دیگر کسی را دور هم جمع نمی کند.تله عفونت یک خاطره هیجانی، بسیار وحشناکتر از یک تله بمب اتم می باشد.

ایشان در نهایت با بررسی یک نمونه قربانی مین به جنبه های عوارض روانی عینی بعد از انفجار برای یک قربانی مین پرداختند.

جبار طهماسبی

مدیر عامل موسسه ماف

جبار طهماسبی از همکاری استانداری کردستان و مشارکت سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کردستان و همچنین انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد قدردانی کرد و افزود در کنار نشست علمی با حضور اساتید و فعالان حوزه مین از پنج استان آلوده غربی، امروز  در روز جهانی آموزش خطرات مین و مقابله با مشکل مین تندیس ماف و لوح تقدیر به پاس کار پرخطر پاکسازی و ازخود گذشتگی در مین روبی مناطق آلوده به سرهنگ اسماعیل سلطان آبادی از نیروهای مرکز مین زدایی کشور تقدیم گردید.همچنین تندیس ماف و لوح تقدیر به پاس سال ها آگاهی بخشی و نقش بی بدیل در حوزه خبرنگاری و گزارشگری مین در شناخت و مقابله با این معضل و در واقع در بخش مین و رسانه به سرکار خانم نرگس جودگی تقدیم شد. تندیس ماف و لوح تقدیر به پاس سال ها انتقال پیام ایمنی و آموزش خطرات مین و مهمات منفجرنشده و آگاه سازی افراد در معرض خطرات به سرکار خانم سمیه برسان تقدیم گردید.

وی افزود: برگزاری سه دوره کارگاه آموزش تربیت مربی خطرات مین، برنامه آموزش خطرات مین و مهمات منفجر نشده به کودکان و همچنین آموزش عامه مردم ۱۱۰ روستای آلوده استان کردستان و آموزش قریب به ۱۳۰۰۰ نفر از ساکنین مناطق در معرض خطر و همچنین برگزاری گردهمایی علمی راهبردی مقابله با مین و حمایتهای حقوقی از قربانیان  و مصدومان مین از برنامه های مرتبط با مین در موسسه ماف می باشد.